Tân Long trước kia là một ngôi chùa do vị một vị hòa thượng trụ trì dưới thời Tây Sơn. Ông đã cùng vai sát cánh với nghĩa quân trong việc truyền bá tư tưởng đạo Phật, sau khi mất để tưởng nhớ ông dân làng mới an táng, đặt mộ ông theo phương thẳng đứng sát ngay dưới chân núi.
Khi chiến tranh xảy ra, Mỹ đã càn quét, bố ráp không cho dân sinh sống tại đây nên một phần nào của ngôi chùa bị hư hại không còn giữ được nguyên vẹn dáng dấp ban đầu.
Khi UBND tỉnh Khánh Hòa giao cho TCT Khánh Việt quy hoạch làm khu DL tổng thể, TCT đã thiết kế lại bản vẽ và mời nghệ nhân ở Huế để khôi phục lại cuối năm 2001. Với những mảnh thủy tinh, sành, sứ kết hợp hài hòa giữa các gam màu và bàn tay khéo léo của nghệ nhân đã tạo nên một kiến trúc độc đáo mang sắc thái riêng làm cho ngôi đền nguy nga và đẹp hơn.
Tam quan ba cửa bốn lầu
Nhị sư hí cổng song long chầu đền.
Ngay lối vào cổng chánh điện, ta thấy hai con rồng được làm bằng xi măng giả đá dài 12 m, đầu quay về hướng Tây, dáng vẻ uy nghiêm, dũng mãnh biểu hiện sự chế ngự thiên nhiên. Ngự trị ở phía trên là đôi sư tử với bàn chân đặt trên quả địa cầu biểu hiện sự thống trị vũ trụ bao la.
Nhìn lên cổng tam quan có hai bức hoành song song đắp chữ Hán nổi. Ngoài ra có những bức họa được nghệ nhân tô điểm bằng những đường nét tinh xảo, bút pháp khắc họa được chữ “hiếu” trong những câu chuyện” Nhị thập tứ hiếu” nói lên sự hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ hay cảnh hai người bạn tri kỷ ngồi câu cá, uống trà đàm đạo công việc thường nhật trong khung cảnh thiên nhiên thơ mộng đầy cảm xúc. Ngoài ra, chỉ vài nét chấm phá đã thể hiện được một bức tranh thủy mặc, phong cảnh nên thơ.
Vào cổng chính, ngoài sân chánh điện ta thấy bốn con vật được dân gian gọi là “Tứ linh” được sắp xếp một cách trình tự: Long – Lân – Quy – Phụng.